Cộng Gộp Xuất Xứ: Cách Tận Dụng Lợi Thế Thuế Theo FTA
Việc áp dụng ưu đãi thuế quan từ các FTA ngày càng trở thành lợi thế quan trọng cho doanh nghiệp xuất khẩu.
Trong số các công cụ về xuất xứ, cộng gộp xuất xứ giúp doanh nghiệp mở rộng lựa chọn nguyên liệu nhưng vẫn đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo hiệp định.
Dù vậy, không ít doanh nghiệp gặp vướng mắc về cách tính toán, phạm vi cộng gộp, thủ tục chứng minh và rủi ro liên quan.
Cùng Nghiệp vụ xuất nhập khẩu tìm hiểu chi tiết về Cộng Gộp Xuất Xứ: Cách Tận Dụng Lợi Thế Thuế Theo FTA trong bài viết dưới đây nhé!
Mục lục
1. Cộng gộp xuất xứ là gì? Khi nào nên sử dụng?
Cộng gộp xuất xứ là cơ chế cho phép doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu từ các nước thành viên FTA và tính phần giá trị này như nguyên liệu có xuất xứ của Việt Nam.
Khi áp dụng đúng, cơ chế này giúp doanh nghiệp nâng tỷ lệ RVC hoặc đáp ứng tiêu chí CTC trong những trường hợp nguyên liệu nội địa chưa đủ.
1.1. Doanh nghiệp nào nên áp dụng cộng gộp xuất xứ?
Cộng gộp đặc biệt phù hợp với:
- Doanh nghiệp sản xuất phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu trong khu vực FTA.
- Các ngành dệt may, da giày, linh kiện điện tử, nhựa, bao bì, cơ khí.
- Doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường có yêu cầu xuất xứ chặt như EU, Nhật Bản, Canada.
1.2. Điều kiện để được cộng gộp
- Nguyên liệu được cộng gộp phải có chứng từ xuất xứ hợp lệ (C/O hoặc chứng từ tự chứng nhận tùy FTA).
- Hồ sơ phải thể hiện rõ ràng tỷ lệ tiêu hao, trị giá nguyên liệu, liên kết lô hàng.
- Mọi thông tin giữa C/O – tờ khai – hóa đơn – BOM phải thống nhất.
1.3. Những trường hợp không nên áp dụng cộng gộp xuất xứ
- Khi nguyên liệu không có chứng từ xuất xứ đầy đủ.
- Khi doanh nghiệp không kiểm soát được định mức tiêu hao.
- Khi tỷ lệ non-originating quá cao khiến việc cộng gộp không mang lại hiệu quả.
Khám phá chương trình đào tạo C/O tại Lê Ánh, được thiết kế với kiến thức thực tiễn, cập nhật mới nhất về quy định hải quan. Đào tạo giúp học viên tối ưu hóa quy trình xuất nhập khẩu, nâng cao hiệu quả hoạt động. Tìm hiểu chi tiết thông tin tại: https://xuatnhapkhauleanh.edu.vn/khoa-hoc/khoa-hoc-chung-nhan-xuat-xu-hang-hoa-c-o-chuyen-sau.html
2. Các loại cộng gộp xuất xứ và phạm vi áp dụng theo từng hiệp định
2.1. Cộng gộp hai bên (Bilateral Cumulation)
Đây là hình thức phổ biến nhất. Hai quốc gia ký FTA với nhau được phép sử dụng nguyên liệu của nhau để sản xuất hàng hóa hưởng ưu đãi.
Ví dụ: Việt Nam nhập vải Hàn Quốc (Form AK), sản xuất áo và xuất khẩu sang Hàn Quốc → được tính xuất xứ.
Áp dụng trong:
- VKFTA
- AANZFTA
- AJCEP
- Một số FTA song phương khác
2.2. Cộng gộp chéo (Diagonal Cumulation)
Áp dụng khi ba quốc gia trở lên tham gia các hiệp định có quy tắc xuất xứ tương thích.
Ví dụ:
- EVFTA cho phép cộng gộp vải từ Hàn Quốc để xuất khẩu hàng dệt may sang EU.
- Điều kiện: cả trục Việt Nam – EU – Hàn Quốc đều có FTA tương thích.
Thực tế doanh nghiệp cần lưu ý:
- EVFTA chỉ cho phép cộng gộp đối với một số ngành, chủ yếu là dệt may.
- Hồ sơ thiết lập phức tạp hơn vì cần chứng minh mối liên hệ giữa các FTA.
>> Xem thêm: GIẤY CHỨNG NHẬN XUẤT XỨ HÀNG HÓA - Certificate of Origin(C/O)
2.3. Cộng gộp toàn bộ (Full Cumulation – chỉ có trong CPTPP)
Tất cả công đoạn gia công trong khu vực CPTPP được tính cho sản phẩm cuối. Điều này giúp doanh nghiệp chia nhỏ sản xuất tại nhiều nước mà vẫn đảm bảo tiêu chí xuất xứ.
Ví dụ:
- Nguyên liệu nhập từ Malaysia
- Cắt tại Việt Nam
- Hoàn thiện tại Mexico
- Sản phẩm vẫn có thể đạt xuất xứ CPTPP.
Lưu ý:
- RCEP không áp dụng full cumulation, chỉ áp dụng cộng gộp khu vực (originating materials).
- Đây là điểm dễ gây nhầm lẫn và dẫn đến sai sót hồ sơ.
3. Hồ sơ và chứng từ doanh nghiệp cần chuẩn bị
Áp dụng cộng gộp yêu cầu hồ sơ rõ ràng hơn nhiều so với việc sử dụng nguyên liệu trong nước. Doanh nghiệp nên chuẩn bị theo ba nhóm:
3.1. Chứng từ đầu vào
- C/O của nguyên liệu nhập khẩu.
Điểm cần lưu ý khi kiểm tra C/O:
- Mã HS trên C/O phải khớp với mã HS khi nhập khẩu ở cấp độ 6 số.
- Tên hàng mô tả phải thể hiện cùng bản chất hàng hóa.
- Trọng lượng, số lượng, đơn vị tính phải hợp lý với thực tế nhập khẩu.
- Tiêu chí xuất xứ thể hiện đúng phạm vi cộng gộp (ví dụ: đối với EVFTA, vải từ Hàn Quốc phải có ghi chú phù hợp).
- Chữ ký, dấu (nếu có), mã QR hoặc mã tham chiếu phải hợp lệ.
- Chứng từ tự chứng nhận nếu FTA cho phép.
- Chứng từ mua hàng trong nước (kèm cam kết xuất xứ khi cần).
- Tờ khai nhập khẩu và hóa đơn thương mại.
Tờ khai nhập khẩu là chứng từ xác nhận trị giá, lượng, loại hàng thực sự nhập vào Việt Nam.
Lưu ý:
- Số hóa đơn trên tờ khai và hóa đơn phải khớp.
- Tên nhà cung cấp phải trùng khớp với thông tin trên C/O.
- Nếu nguyên liệu được nhập nhiều lần theo hợp đồng lớn → cần theo dõi từng tờ khai tách biệt.
Lưu ý về trị giá:
- Nguyên liệu nhập khẩu: tính theo giá CIF chưa VAT.
- Nguyên liệu mua trong nước: tính giá chưa VAT.
3.2. BOM và bảng định mức sản xuất
BOM (Bill of Materials) là tài liệu mà cơ quan hải quan yêu cầu đầu tiên khi kiểm tra hậu kiểm. BOM phải thể hiện định mức nguyên liệu thực tế dùng để sản xuất 1 đơn vị hàng hóa.
3.2.1. Những nội dung bắt buộc trong BOM
- Danh mục nguyên liệu cấu thành
- Mã HS của từng nguyên liệu
- Tỷ lệ tiêu hao theo định mức
- Nguồn gốc và phân loại xuất xứ
+ Originating (nội địa hoặc nhập khẩu có C/O)
+ Non-originating
+ Originating via cumulation
- Giá trị từng nguyên liệu theo yêu cầu của từng FTA
- Chi phí nhân công trực tiếp
- Chi phí phân bổ (sản xuất, hao mòn, điện nước…)
- Lợi nhuận (nếu tính theo phương pháp build-up)
3.2.2. Cách tính RVC phổ biến
Nhiều FTA dùng phương pháp build-up:
RVC= [(Giá trị nguyên liệu có xuất xứ + Chi phí nhân công + Chi phí phân bổ +Lợi nhuận)/ Giá FOB] ×100
Trong đó, nguyên liệu được cộng gộp được đưa vào nhóm nguyên liệu có xuất xứ.
3.2.3. Lỗi BOM thường gặp
- Danh mục nguyên liệu không khớp với thực tế sản xuất.
- Sai hoặc thiếu mã HS từng nguyên liệu.
- Không cập nhật thay đổi định mức theo từng lô sản xuất.
- Không phân tách nguyên liệu originating – non-originating.
- Tính sai giá trị nguyên liệu (sử dụng giá có VAT hoặc tính theo đơn giá nội bộ).
3.3. Hệ thống lưu trữ – truy xuất dữ liệu (Key Audit Component)
Nếu cộng gộp đúng nhưng truy xuất không được, cơ quan hải quan vẫn có thể bác hồ sơ.
3.3.1. Tài liệu phải lưu tối thiểu 5 năm
Theo quy định hiện hành:
- C/O hoặc chứng từ xuất xứ tương đương
- Hóa đơn thương mại
- Tờ khai nhập khẩu – xuất khẩu
- BOM theo từng thời kỳ
- Lệnh sản xuất, phiếu xuất kho, phiếu nhập kho
- Bảng tính RVC
- Bảng trừ lùi nguyên liệu
- Cam kết nhà cung cấp
3.3.2. Bảng theo dõi trừ lùi nguyên liệu
Doanh nghiệp nên lập bảng trừ lùi cho từng C/O đầu vào:
Bảng cần có:
- Số C/O, mã hàng, số lượng được phép cộng gộp
- Số lượng xuất dùng theo từng lệnh sản xuất
- Số lượng còn lại
- Lô xuất khẩu nào sử dụng nguyên liệu nào
- Ghi chú về sai lệch hoặc điều chỉnh
Đây là tài liệu được kiểm tra trực tiếp trong hậu kiểm, đặc biệt với ngành dệt may và điện tử.
3.3.3. Liên kết dữ liệu theo lô
Mức độ truy xuất phải đạt chuẩn:
Sản phẩm xuất khẩu Lot A
→ dùng nguyên liệu từ tờ khai XYZ
→ chứng minh bằng phiếu xuất kho, BOM và trừ lùi
→ khớp với C/O số…
Nếu tài liệu không liên kết được theo hình thức “1 sản phẩm – 1 lô nguyên liệu” → hồ sơ có thể bị bác.
>> Xem thêm:
- VKFTA Là Gì? Lưu Ý Khi Áp Dụng FTA Cho Doanh Nghiệp Việt
- Thuật ngữ tiêu chí xuất xứ trên C/O
- Phân Biệt RVC, CTH, CTSH Trong Quy Tắc Xuất Xứ
4. Rủi ro doanh nghiệp thường gặp và cách tránh
Sai lệch mã HS
Rủi ro lớn nhất khiến hồ sơ cộng gộp bị bác là mã HS trên C/O khác với mã xác định tại Việt Nam.
Giải pháp:
- Kiểm tra kỹ mã HS trước khi nhập.
- Xem xét xin xác định trước mã HS cho những mặt hàng nhạy cảm.
Không đáp ứng điều kiện vận chuyển trực tiếp
Nếu hàng đi qua nước thứ ba mà có dấu hiệu thay đổi trạng thái, nguyên liệu có thể mất xuất xứ.
Cách xử lý:
- Xin chứng thư không gia công (non-manipulation certificate).
- Làm rõ hành trình vận chuyển với hãng tàu.
Sai tính toán tỷ lệ De Minimis
Nếu phần nguyên liệu không có xuất xứ vượt ngưỡng cho phép, hàng hóa không đạt tiêu chí.
Cách giảm rủi ro:
- Cập nhật BOM thường xuyên
- Kiểm soát định mức tiêu hao nội bộ
- Thiết lập cảnh báo trong ERP
Chứng từ không đồng nhất
Sự không thống nhất giữa tờ khai, hóa đơn, C/O khiến hồ sơ mất hiệu lực.
Điểm cần tránh:
- Mã HS trên C/O khác cấp độ 6 số
- Đơn vị tính không khớp
- Tên hàng mô tả không đủ rõ
5. Chiến lược tối ưu hóa chuỗi cung ứng dựa trên cộng gộp xuất xứ
- Xây dựng bản đồ nhà cung cấp theo FTA
Doanh nghiệp nên lập danh sách nhà cung cấp theo từng FTA để lựa chọn nguồn nguyên liệu hiệu quả.
Ví dụ: Xuất khẩu sang Canada → ưu tiên nhà cung cấp từ các nước CPTPP.
- Đưa yêu cầu chứng từ xuất xứ vào hợp đồng
Nhiều nhà cung cấp nước ngoài không ý thức được tầm quan trọng của C/O.
Việc ghi yêu cầu này ngay trong hợp đồng giúp giảm rủi ro không có chứng từ khi thông quan.
- Đào tạo đội ngũ quản lý xuất xứ
Một nhân sự nội bộ hiểu quy trình sản xuất và tiêu hao nguyên liệu thường lập hồ sơ cộng gộp chính xác hơn đơn vị khai thuê. Doanh nghiệp nên đầu tư đào tạo định kỳ.
- Sử dụng phần mềm hoặc ERP để kiểm soát
Phần mềm giúp doanh nghiệp:
- Tự động trừ lùi nguyên liệu
- Cảnh báo vượt tỷ lệ non-originating
- Lưu trữ hồ sơ minh bạch
- Tính toán RVC nhanh hơn
Cộng gộp xuất xứ là giải pháp giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa lợi thế thuế quan, nhất là khi nguồn nguyên liệu nội địa còn hạn chế. Tuy nhiên, để áp dụng chính xác, doanh nghiệp cần hiểu rõ phạm vi của từng hiệp định, chuẩn hóa hồ sơ và kiểm soát chặt rủi ro ngay từ đầu. Một quy trình cộng gộp được xây dựng đúng cách không chỉ giúp doanh nghiệp hưởng thuế ưu đãi mà còn tăng độ tin cậy khi làm việc với khách hàng quốc tế.
Xuất nhập khẩu Lê Ánh không chỉ là đơn vị đào tạo khóa học xuất nhập khẩu thực tế cho người mới bắt đầu, trung tâm tập trung đào tạo chuyên sâu giúp học viên nâng cao chuyên môn ở từng vị trí công việc cụ thể thông qua các khóa học chuyên sâu như:
+ Khóa Học Báo cáo Quyết toán Hải quan
+ Khóa học Chứng nhận Xuất xứ Hàng hóa (Khóa học C/O)
+ Khóa học Mua hàng Thực chiến
+ Khóa Học Sale Xuất khẩu- Nghệ thuật Bán hàng Quốc tế
+ Khóa học Chứng từ Xuất nhập khẩu & Logistics
+ Khóa học Khởi nghiệp Kinh doanh Xuất nhập khẩu
+ Khóa Học Ôn thi Chứng chỉ CDCS
+ Khóa học Xuất nhập khẩu Thực tế dành cho Doanh nghiệp (Inhouse)
Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết, hotline: 0904.84.8855
Ngoài các khóa học xuất nhập khẩu - logistics chất lượng thì trung tâm Lê Ánh còn cung cấp các khóa học kế toán online - offline, khóa học hành chính nhân sự tại Hà Nội, TPHCM và học online chuyên nghiệp chất lượng tốt nhất hiện nay.
Thực hiện bởi: XUẤT NHẬP KHẨU LÊ ÁNH - TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XUẤT NHẬP KHẨU THỰC TẾ SỐ 1 VIỆT NAM
Đánh giá của bạn